Het onderstaande artikel is van vriend en schrijver Martin Schäfer en staat in zijn mooie boek “Wild South”.
Capitol of Country & Western
Nashville’s Grand Ole Opry
Country & Western is veruit de meest gedraaide muziekvorm in de USA. Meer dan 3.000 radio- en televisiestations sturen voor een miljoenenpubliek dag in, dag uit de onmiddellijk herkenbare muzikale combinatie van menselijk leven, lachen en lijden de ether in. In het zuid-oosten van Amerika komen alle sterren en liefhebbers al sinds het begin samen om hun geloof te belijden. Alle neuzen staan wat dat betreft maar op één plek gericht. Want als Nashville de Countryhoofdstad van de wereld is, is de Grand Ole Opry haar Witte Huis.
Guitar Town. Zo noemen ze Nashville thuis het liefst, al spreekt de toeristenindustrie de stad liever aan met Music City USA. Er is geen plaats in Amerika zo onlosmakelijk verbonden met fijnbesnaarde muziek als deze. Zachtjes huilend, wanhopig klagend, enthousiast wakker schuddend of vrolijk huppelend; het enige dat belangrijker is dan de gitaar is het verhaal achter de muziek die hier uit alle hoeken en gaten klinkt. Want Country & Western is precies dat: leven, lachen en lijden in een paar coupletten en een refrein. Het is het simpele geheim van deze muziek, die honderden miljoenen liefhebbers in het hart hebben gesloten. En deze stad heeft gemaakt tot wat hij is: de Countryhoofdstad van de wereld.
Signature sound
Nashville is voor leken gerust bizar te noemen, terwijl liefhebbers verrukt hun hart ophalen. Dit is de natuurlijke leefwereld voor cowboys zonder prairie, waar een Stetson net zo makkelijk op driedelig grijs als op shirt-jeans-‘n’-boots kan. En dat al sinds de jaren twintig, toen duizenden migranten tegelijk arriveerden, op zoek naar een beter belegde boterham. Ze namen muziek mee, oorspronkelijk geworteld in Britse en Ierse folkmuziek, die in de snel groeiende gemeenschap al snel werd aangelengd met New Yorkse musicals, gospel, kerkliederen en de rauwe klaag- en vreugdegezangen uit de katoenvelden. In de slipstreamvan de opkomst van radio en langspeelplaat schoot de populariteit van Country omhoog, met het centraal in het Zuiden gelegen Nashville als stralend middelpunt. Radiozender WSM, die Country al sinds 1925 als signature soundvoerde, werd met haar wekelijkse uitzending van de dansconcerten onder de noemer Grand Ole Opry het publiek geheime adres voor de hoogtes en droogtes van de zuidelijke muziekscene. Als de welvaart na de Tweede Wereldoorlog over het land spoelt, staat Nashville hoog op de golf: de muziek voor de simpele blanke armelui promoveert naar de big leagues, waar platenmaatschappijen, opnamestudio’s en impressariaten in sneltreinvaart grote sterren als Patsy Cline, Eddy Arnold en Jim Reeves de wereld insturen. Easy listeningfloreert als veilige, volwassen tegenhanger voor de gevaarlijke rock ‘n’ roll en rockabilly die de jeugd hoog in het vaandel heeft. Nashville profiteert natuurlijk met liefde mee, en doet dat tot op de dag van vandaag. Soms overdreven eerbiedwaardig, soms verrassend vernieuwend, maar altijd ter meerdere glorie van het nooit eindigende succesverhaal van Country & Western.
Grand Ole Opry
Twee jaar nadat radiostation WSM (voluit: We Shield Millions – naar de slogan van de sponsorende verzekeringsmaatschappij) begint met het uitzenden van Country & Western, gaat hun eerste barn dancede ether in. “For the past hour we have been listening to music taken largely from Grand Opera, but from now on we will present The Grand Ole Opry“, kondigt programmeur en presentator George D. Hay aan. Een gevleugelde uitspraak die vanaf dat moment voor miljoenen luisteraars gelijk staat aan een hoeksteen van de vrijdag- en zaterdagavond. In 1943 verhuist de Opry van de WSM-studio’s naar het sfeervolle Ryman Auditorium aan 5th Avenue. Het voormalige gebedshuis blijkt perfect voor de wekelijkse shows, en haar main stageverwelkomt dan ook de allergrootste bands voor een uitzinnig publiek. Als in 1938 de jonge Roy Acuff het ronde houten podium betreedt, slaat de collectieve, muziekgedreven geest van Country om in totale heldenverering van personen. Zangers en zangeressen doen een stap naar voren, en beheersen vanaf dat moment het voetlicht van het Ryman. Als een jaar later ook NBC de show landelijk gaat uitzenden, is het hek van de dam: de Opry is niet meer te stoppen en stelt zich verantwoordelijk voor het nationale niveau van het genre. Landelijke tours tillen haar geografisch los van Nashville en maken de Opry tot landelijk gevoel, al doet een tweede verhuizing naar het mega-project Opryland naar de overkant van de Cumberlandrivier veel stof opwaaien. In het weekend staan haar sterren in Nashville, en op weekdagen touren ze door de natie; een weekbrede campagne, die tot op heden voortduurt. Ook nu nog zijn Grand Ole Opry Tours steevast uitverkocht. Wie in de Opry heeft gestaan, heeft een onuitwisbaar kwaliteitskeurmerk bij zijn naam staan.
Strenge eisen
Van vroegere legendes als Hank Williams, Ernest Tubb en Patsy Cline via supersterren Dolly Parton & Porter Wagoner, Merle Haggard en Loretta Lynn naar ‘nieuwerwetse’ mega-sellers als Allison Krauss, Garth Brooks en Clint Black; een felbegeerde plek in het rostervan de Opry is een ticket naar succes. Een goede platenverkoop leidt overigens niet automatisch tot een plek op de poster. Een uitnodiging volgt alleen als er een goede balans is tussen succes, continuïteit en talent – al decennia lang een beproefd recept voor de stabiliteit van de Grand Ole Opry. De eisen zijn streng: in 1954 werd de jonge Elvis Presley na zijn auditie de deur gewezen met de opmerking ‘don’t quit your day job’. Gedragsregels zijn er ook; schending van de conservatieve maatschappelijke grenzen van de Opry leidt onherroepelijk tot uitsluiting. Hank Williams, sr (drankgebruik), Johnny Cash (geweld en relschopperij) en Skeeter Davis (maatschappelijke kritiek) werden bijvoorbeeld allemaal verwijderd uit de officiële annalen. Country blijft nu eenmaal de schoongewassen muziek waarmee blanke Republikeinen hun emoties in beheerste banen leiden. En orde moet er zijn.
De Grand Ole Opry is Nashville en andersom. Een verblijf in het kloppend hart van Country en Western is dan ook een overweldigend muziekfestijn dat binnen de gebaande paden het meest effectief wordt genoten. Van de eerbiedige galerij der groten in de schitterende Country Music Hall Of Fame tot aan de mallOpry Mills in Opryland; het is maar moeilijk om weerstand te bieden aan de volledige overgave van Nashville aan Haar Lieve Heer Country. Achter elke deur worden snaren geplukt en gestreeld, en neuriën glimlachende good old boys ‘n’ girlsmee met het zoveelste muzikale levensverhaal. Iedereen is welkom, zo lang je het maar leuk houdt. “Keep it close to the ground, boys“, meldde George D. Hay al in de begindagen aan jonge, al te enthousiaste muzikanten. Leuk vult hier alleen bespoorde laarzen; de straten zijn geplaveid met sfeervolle sprookjes zonder kartelrand. Dat maakt het niet minder leuk, tenzij je je cynische, sceptische kant echt niet kan onderdukken. Maar zelfs voor de grootste zeurkous is er in achterafsteegjes en -clubs genoeg te halen – waar legendes leven, sterven schandalen nooit. Wie zich dan ook onderdompelt in Nashville, komt onherroepelijk bontgekleurd uit de was. Verslaafd, verslagen of verwonderd, het maakt Nashville en de Opry niet uit. Music City USA heeft alleen tevreden klanten.
Country & Western: alles in één: Kris Kristofferson zong het al: “If this song sounds country, it probably is”.Het genre valt uiteen in een hoop stijlen, die voor beginnende luisteraars en lezers hopeloos door elkaar kunnen lopen. Hier volgt ter illustratie een korte beschrijving van enkele bekende vormen:
Traditional Country: Een brede term voor een stijl die toch makkelijk herkenbaar is. De naam zegt het al: geheel volgens de traditie die in de jaren vanaf 1930 begon, gaat het hier om Countryliedjes, die met simpele instrumenten, weinig opsmuk en met die karakteristieke twangworden neergezet. Luistertip: Patsy Cline – Crazy
Honky-Tonk
Men neme een akoestische, dan wel elektrische gitaar, een viool, een basgitaar en een steelgitaar. Voor de microfoon zette men iemand met óf een ruige, nasale stem, óf een heldere, sympathieke stem. Laat simpele, directe liedjes uit het hart zachtjes marineren in alcohol, zweet en tranen en serveer bij voorkeur ver van je eigen bedje, in een schone mok. Wie dan niet voor de bijl gaat, is van steen.
Luistertip: Hank Williams – Lovesick Blues
Bluegrass
Deze stijl komt voort uit de tijd dat live muziek de enige muziek was, en is gebaseerd op de stijl van snarenbands uit de Appalachen. Veelgebruikte instrumenten zijn banjo, viool, mandoline, bas en de dobro-gitaar, vaak virtuoos bespeeld. Groot gemaakt door Bill Monroe’s ‘Blue Moon Of Kentucky’.
Luistertip: Dolly Parton – Endless Stream Of Tears
Cowboy
Ontstaan op de prairies van het einde van de 19eeeuw, begin 20eeeuw, werden de eerste cowboysongs pas echt populair toen het witte doek Westerns begon te vertonen. Te herkennen aan de snikkende twang van de gitaar en de hartverscheurende klaagzang die daarop volgt.
Luistertip: Eddy Arnold – Cattle Call
Western Swing
Sommige stemmen beweren dat deze stijl verantwoordelijk is voor de geboorte van rock ‘n’ roll. In een dolle, altijd dynamische wirwar van stijlen als popmuziek, jazz-improvisaties, blues en folk ontstond een aanstekelijke vorm van muziek die een weg baande voor Elvis en consorten. Vergezocht, maar helemaal zo gek nog niet.
Luistertip: Bob Wills & His Playboys – New San Antonio Rose
Contemporary Country
Traditional Country Light, met boterzachte pop- en rockinvloeden die ervoor zorgen dat je de radio niet harder of zachter hoeft te zetten. Met de komst van Garth Brooks, Shania Twain en Faith Hill bereikte Nashville een groter publiek dan wie ook tevoren, en lanceerden de hitmakers een onophoudelijke stroom nieuwe artiesten die van Contemporary Country een geolied en makkelijk verteerbaar massaproduct maakten.
Luistertip: Travis Tritt – Here’s A Quarter (Call Someone Who Cares)
Nashville Sound
Ontstaan in de jaren 1950 is de Nashville Sound één van de meest commerciële vormen van Country & Western tot op de dag van vandaag – en dat wil wat zeggen. De beweging werd aangevoerd door Chet Atkins, hoofd van de Country-afdeling van RCA Records, die een eigen aalglad geluid bedacht, dat wel gebruik maakte van de liedjesstructuren van de Country, maar dan zonder stuifzand en pruimtabak. Popmuziek, heet dat heel kort door de bocht. Romig, elegant en gekmakend verslavend.
Luistertip: Tammy Wynette – D.I.V.O.R.C.E
Country Rock
In principe behelst deze stijl simpelweg rockbands die Countrynummers spelen. Nader bekeken, overgieten Countryrockers als Neil Young en Gram Parsons Country met een vette jus van versterkers, prominente backbeats en popmelodieën. Nog korter: the sound of the seventies.
Luistertip: Gram Parsons – A Song For You
Americana
De relatief jonge, maar zeer populaire loot aan de stam, die teruggrijpt naar de vroege roots van Country & Western. Soms diep somber, soms lichtvoetig optimistisch, maar altijd sfeervol. Voor die lange ritten ’s nachts bijvoorbeeld.
Luistertip: The Jayhawks – Waiting For The Sun
Singer/Songwriter
Iedereen die na Bob Dylan zijn of haar zelfgeschreven liedjes zong, was een singer/songwriter. Dat Countrysterren dit al sinds het eerste begin deden, laten we voor het gemak maar even buiten beschouwing.
Luistertip: John Denver – Back Home Again
Praktische informatie:
Ligging
Nashville ligt in het zuidoosten van de USA, in de staat Tennessee.
Klimaat
Het diepe zuiden kent van mei tot en met september een vrij constante, vochtige hitte die kan oplopen tot 35° C. De rest van het jaar is nagenoeg gelijk aan Nederland.
Eten en drinken
Natuurlijk doet Nashville een diepe greep uit de wereldkeuken, maar waarvoor je in het zuiden het best kan gaan, is barbecue. De specialiteit van de hele regio is een flink stuk vlees, al dan niet gemarineerd, geroosterd boven een houtskoolvuur. En dat betekent sappige entrecotes en T-Bone steaks die tot over de rand van je bord hangen, maar vooral spare ribs, babyback ribs en ander varkensvlees. Niet te versmaden!
Attracties
Eerdergenoemde bezienswaardigheden, tours en meer in het kort:
Grand Ole Opry House: Tours en concerten, waar Country & Western allebei samen thuis zijn.
2804 Opryland Drive, tel: +1 (619)889 3060, internet: www.opry.com
Elke vrijdag (18:30) en zaterdag (18:30 en 21:30). Op dinsdagen (19:00) treden vooral oude sterren op, als alternatief voor de hoofdshows in het weekend. Houd voor andere shows en evenementen de site in de gaten. Prijzen beginnen bij $44.
Tickets via +1 (615) 871-6779 of +1 (800)733 6779, of internet: www.ticketmaster.com
In hetzelfde gebouw is een (gratis) museum gevestigd, voor meer details zie internet: www.gaylordopryland.com
Country Music Hall Of Fame: Een uitstekende plek om te beginnen, met de indrukwekkende eregalerij, veel kostuums en memorabilia en optredens.
222 Fifth Avenue South, tel: +1 (615)416 2001,
internet: www.Countrymusichalloffame.com
(Dagelijks 9-17, $16,95)
Ryman Auditorium: Waar de hevig puberende Grand Ole Opry volwassen werd. En kinderen kreeg.
116 5th Avenue North, tel: +1 (615) 871-5043, internet: www.ryman.com
(Dagelijks 9-16, $8.50; Backstage Tour: $3.25)
Historic RCA Studio B: De niet minder dan legendarische opnamestudio waar groten als Roy Orbison, Elvis Presley en Eddy Arnold achter de microfoon stonden. Onmisbaar. Tours vertrekken vanaf CMHOF, tel: +1 (615)416 2001,
internet: www.Countrymusichalloffame.com
(dagelijks 10:30, 11:30, 12:30, 1:30 en 14:30, $11, alleen in combinatie met toegang CMHF)
Willie Nelson & Friends Showcase Museum: Kleine, maar fijne tempel voor de kleurrijke bebaarde grootheid.
2613A McGavock Pike, tel: +1 (615)885 1515
(dagelijks 9-19, $3,50)
Gray Line of Nashville: Een schatkist aan rondleidingen en tours met de bus.
2416 Music Valley Drive, tel: +1 (615)883 5555, internet: www.graylinenashville.com(verscheidene bustours van variabele lengte, tegen verschillende prijzen)
Music City Wax Museum: Madame Tussaud met laarzen en hoed. Als je tijd over hebt.
2613A McGavock Pike, tel: +1 (615)883 3612
(dagelijks 9-17, $3,50)
Wildhorse Saloon: Line-dancing is een kunst, wist je dat? Ervaar het hier aan den lijve. 120 Second Avenue North, tel: +1 (615)251 1000, internet: www.wildhorsesaloon.com
Fan Fair: Vier dagen lang in het begin van juni komen sterren en fans naar Nashville om elkaar te bewonderen. Je bent dan ook in één keer geboeid of genezen.
Internet: www.cmafest.com
Live muziek
Je wilt na alle theorie ook wel eens een moppie muziek horen? Step right up, pardner!Elke, zichzelf respecterende bar in Nashville heeft wel een live band staan, die alle variaties van Country uit de boxen doet schallen. Kijk in de gratis bladen Nashville Scene, Nashville Banner, en de Tennessean voor een overzicht van artiesten die die week optreden. Hou er rekening mee dat je ook voor de meeste café’s toegang (de zgn. cover charge) moet betalen. Waar je overigens niet heen wilt, zijn de nepclubs aan Printers Alley, die er voornamelijk zijn om je geld uit de zak te kloppen. Ga in plaats daarvan naar het levendige Broadway, waar je bijna niet kan missen.Het is onmogelijk om hier alle tenten, zalen en theaters te noemen, maar hier is een kleine selectie uit eerste hand:
Grand Ole Opry, 2804 Opryland Drive, tel: +1 (615)889 6611
Robert’s Western World, 416 Broadway, tel: +1 (615)244 9552,www.robertsWesternworld.com
The Bluebird Café, 4104 Hillsboro Road, tel: +1 (615)383 1461, www.bluebirdcafe.com
Tootsie’s Orchid Lounge, 422 Broadway, tel: +1 (615)726 0463,www.tootsies.net
Nashville Palace, 2400 Music Valley Drive, tel: +1 (615)885 1540
Ernest Tubb Record Shop Midnite Jamboree (alleen zaterdag), 2414 Music Valley Drive,
tel: +1 (615)889 2474,www.etrecordshop.com
B.B. King’s Blues Club, 152 Second Avenue, tel: +1 (615)256 2727
